Mijn eerste kennismaking met Eric was tijdens het walking dinner bij zijn huwelijk op 5 juni 2015. Ik heb hem nog beter leren kennen tijdens een gesprekje aan de keukentafel. Hij was bij mij thuis vanwege een bijzondere aanleiding: Albert, mijn man had hem gevraagd eens te brainstormen over een nieuwe naam voor de zaak. In het gesprek dat volgde, vertelde ik van mijn boek over thuis en passie. Eric vertelde zijn verhaal over eigen regie, egotiek en zijn ervaringen als bedrijfsarts met de nadelige gevolgen van passie, de welbekende valkuilen. De klik tussen beide werelden hebben mij ertoe gebracht Eric te vragen zijn verhaal te vertellen over zijn leven als bedrijfsarts en zijn zoektocht naar zijn eigen ‘Thuis’. Hij noemt het: ‘Eigen regie en egotiek’.
Eric vertelt: ‘Als seniorbedrijfsarts met 38 jaar ervaring en 90.000 spreekuren heb ik veel meegemaakt met de valkuilen van de passie in veel bedrijven, in veel branches en bij veel mensen. Zelf heb ik tweemaal een burn-out gehad en ik heb daarna een reis gemaakt naar mezelf. Eerst zal ik vertellen over de voorgeschiedenis. Ik ben opgevoed door een hardwerkende vader, een rasechte workaholic, en een overbezorgde moeder, ook een workaholic. Ik zag tijdens mijn jeugd ook de nadelen van dat gedrag en de uiteindelijke gezondheidsschade. Kennelijk, dat gevoel had ik toen al, was werk toch iets
bijzonders en dat heeft mij doen besluiten om in eerste instantie geneeskunde te studeren en daarna de vervolgopleiding bedrijfsgeneeskunde. Ik heb veel taken en functies naast mijn basisvak als bedrijfsarts gehad, zowel in lijn-, staf- als bestuurlijke zin. Ik heb een grote ervaring met passie opgebouwd en ik heb de valkuilen van de passie mogen meemaken in de vele takken van de Arbosport, zowel in de frontoffice als manager als ook in de backoffice als bedrijfsarts. Daarnaast wil ik niet ontkennen dat ik zelf eerst door het passievirus ben overvallen en de gevolgen daarvan heb mogen meemaken.
Wat is eigenlijk passie? Als men de definitie opzoekt van passie, dan komen de termen van liefde, gloed, vurigheid, vuur, ijver en grote liefde voor iets je tegemoet. Op zichzelf allemaal heel warme woorden, die veel gevoel inhouden. Als men echter een zakelijke overeenkomst sluit, zoals arbeid en werk, en daar gevoel, teveel gevoel in legt, dan gaat het op de duur helemaal mis met de gezondheid van degene die de dagelijkse zaken met passie doordrenkt.
Ik wil vertellen over de bijzondere gesprekken met veel mensen die met passie, drive, hart en ziel hun werk deden, maar die uiteindelijk wel mijn spreekuur moesten bezoeken. In eerste instantie met ongeloof en weerstand over hetgeen hen was overkomen, maar na afloop in het besef dat een goede balans tussen arbeid, gezondheid en leven, essentieel is.
Ik heb mensen gesproken tijdens mijn spreekuren, die alles voor het werk en het bedrijf over hadden, het gezin op de tweede plaats zetten, en de signalen, die het lichaam gaf, negeerden. Bij de eerste de beste negatieve beoordeling, er kwam een nieuwe leidinggevende, waren de overspannenheid en burn-out nabij.
Ik heb mensen gesproken die alles en iedereen, behalve zichzelf, belangrijk vonden: zorg voor man en kinderen, zorg voor ouders en buren, zorg voor de clientèle op het werk, de bekende Florence Nightingale. Die bij de eerste de beste vraag: ‘Hou je ook van jezelf?’, in tranen uitbarstten en totaal ineen stortten. Ik heb de echte yuppies gesproken: jonge managers, die 24/7 bereikbaar en beschikbaar waren voor de zaak; de weekenden gebruikten voor de heisessies; de zondagnacht bij voorkeur de mails naar de medewerkers stuurden (‘Kijk eens hoe hard ik werk‘); de hardrijders met hun bekeuringen; en die dan verbaasd waren, dat ze op de derde dag van hun vakantie, met de laptop op schoot, een hartinfarct kregen.
Ik heb jonge vaders en moeders gesproken, die de dubbele belasting van gezin en werk niet aankonden, want ze wilden hun vorige leven met dubbelinkomen -het consumentengedrag- niet loslaten, nu ze een kind hadden; de paniek bij het wegvallen van een inkomen door reorganisaties; het gebrek aan volwassen worden om keuzes te gaan maken voor een goede balans voor leven, gezin en werk.
Ik heb senioren gesproken, die meer dan 40 jaar gewerkt hadden, maar in verwarring raakten als hen de vraag werd gesteld wat ze zouden gaan doen na pensionering. ‘Dat weet ik niet, want ik heb altijd gewerkt. Ik heb geen hobby’s en mijn kinderen zie ik niet meer.’
Ik heb mensen gesproken, die naast hun werk ook nog avonden en weekenden bezig waren met bijklussen; bezig waren hun eigen huis te (ver)bouwen; en verbaasd waren dat de partner en kinderen zich verwaarloosd voelden en de benen namen.
Ik heb mensen gesproken, die nooit nee durfden te zeggen tegen anderen en altijd tegen zichzelf; de perfectionisten, die alles en altijd 100% goed willen doen; die echter super onzeker werden als ik een vraag rechtstreeks aan henzelf stelde en die daarna volledig onderuit gingen.
En al deze mensen hadden in de weken en maanden vóór het spreekuur regelmatig signalen gekregen van hun lijf. Signalen die aandacht behoefden, maar die stelselmatig werden genegeerd. Al die mensen moesten uiteindelijk, na gesprekken met mij, tot de conclusie komen dat hun hele gevoel alleen maar gericht was op het werk en op anderen, en niet op eigen gezondheid, eigen gezin en eigen hobby’s. De grote teleurstellingen, die men ondervond bij de eerste negatieve ervaring vanuit het werk, waren voor hen zeer frustrerend. Men kon de draai naar zichzelf niet meer maken.
Ik heb vele echtscheidingen, veel verwaarloosd kinderschaar, veel ontsporingen (drank, drugs, gokken, vreemdgaan), meegemaakt tijdens de spreekuren in die 38 jaar. Teveel gevoel en emotie behoren niet in het werk te zitten. Dat is mij tijdens mijn vele jaren als bedrijfsarts, en twee keer uit eigen ervaring met burn-out, wel duidelijk geworden.
Gevoel en emotie behoren bij de partner, bij de kinderen, bij de hobby, bij het sociaal netwerk te zitten. Uiteraard mag het werk met betrokkenheid gedaan worden, maar met niet te veel emotie en het behoort zakelijk en met een zekere mate van afstandelijkheid te worden gedaan. Een gezonde drive, waarbij aandacht blijft voor de eigen gezondheid en waarbij de mens zichzelf centraal durft te blijven stellen, is nuttig om werk met bevlogenheid te kunnen (blijven) doen.
Ik zeg nogmaals: teveel gevoel in het werk of in een andere zakelijke overeenkomst, is niet goed. Natuurlijk kan een mens niet leven zonder gevoel. Het gevoel moet echter wel in balans zijn met het verstand. Daarbij mag de regie over de eigen gezondheid niet vergeten worden. De regie zelf in handen nemen is heel belangrijk.
Mensen, die gewend zijn de ander bovenaan te zetten en zeker de kinderen, en daarbij een please-gedrag hebben, vinden het erg moeilijk aandacht te besteden aan zichzelf. Continu bezig zijn met anderen is een uitputtingsslag voor je energiehuishouding met op den duur medische klachten en medische diagnoses.
Aandacht besteden aan de signalen die het lichaam en de geest geven, zijn de eerste stap tot zelfbewustzijn en egotiek.
Mijn eigen ervaringen met burnout hebben mij tot het besef gebracht, dat ik niet alleen minder gevoel en meer zakelijkheid in mijn werk moest gaan stoppen, in plaats van gevoel en emotie, maar dat ik op zoek moest naar mezelf: wie ben ik nou echt?
Belangrijk is het weer krijgen van fysieke en mentale energie voor de juiste dingen in het leven, in balans met werk. Energie krijg je weer door jezelf centraal te stellen in het leven. Letterlijk elke zin die je uitspreekt beginnen met IK: langs deze weg leert men om zich voortdurend te concentreren op wat men echt wil.
Ik kwam het woord egotiek tegen: zelfontplooiing, en dat woord is mijn mantra geworden. Egotiek is niet hetzelfde als egoïsme. Egotiek is je zelf centraal stellen en vanuit je zelf voelen, denken en handelen. Egoïsme is alleen aan jezelf denken en dat raakt niet de essentie van egotiek. Egotiek gaat verder dan alleen IK centraal stellen. Egotiek is ook een manier van zelfregie. De regie pakken over je eigen leven. Er is geen plaats voor: ‘Ja, maar.’
Zelfs de meest vervelende ziekten, schulden en zorgen geven momenten van zelfregie. Ik noteer bewust momenten. Je moet het wel bewust toepassen. Een moment het woordje IK in je gedachten nemen en dan iets bedenken of voelen wat ECHT voor jezelf is en van jezelf. Vanuit die basis verder in zelfregie oefenen en dit gaan uitbreiden in tijd.
Door zelfregie en egotiek gaan de zorgen, schulden en ziekten niet weg, maar beide helpen wel om tot andere acties te komen in het belang van je eigen energiehuishouding. Het gaat er ook niet om, dat een dag 24 uur uit egotiek en zelfregie bestaat. Het gaat om oefenen in zelfregie en egotiek, om zodoende een evenwichtig bestaan en leven op te bouwen met voldoende tijd voor het plegen van zelfonderhoud. Niet alleen de auto heeft een periodieke kilometeronderhoudsbeurt nodig. De mens is veel belangrijker, maar krijgt zelden een periodieke onderhoudsbeurt. Egotiek specifiek op het werk begint bij egotiek in de overige uren.
128 uur van leven zijn belangrijker dan die 40 uur van arbeid. ‘Werk is maar werk‘ klinkt erg negatief, maar is bedoeld om het werk zakelijker te gaan bekijken. Als men te veel met gevoel en emoties het werk doet, is er geen sprake van egotiek en zelfregie. Dan staat de ander, de klant, de bewoner, de patiënt centraal en niet jijzelf. Een klant is koning, maar geen keizer.
Een klant vraagt niet totale overgave en uitputting. Een gemakkelijk voorbeeld: de telefoon gaat en een dierbare vraagt je om naar het ziekenhuis te komen. Dan staat de klant echt niet meer centraal in de klantvriendelijkheid die vereist is. Het gaat in het arbeidsproces niet altijd om tijd, maar om prioriteit en naar het ziekenhuis gaan heeft op dat moment prioriteit.
De argumentatie is gemakkelijk te geven in dit voorbeeld, maar bij egotiek betreft de argumentatie altijd de eigen gezondheid en het eigen energieniveau. In een professionele werkomgeving kost het toepassen van egotiek in het werk minder kracht dan in een directieve werkomgeving. Toch kan men in elke werkomgeving oefenen om meer aan egotiek te doen. De stapjes naar succes kunnen klein zijn, maar vanuit de nulsituatie van egotiek is elke stap winst.
Ik heb mogen ervaren dat egotiek ook in het werk van toepassing is. Gelukkig kwam ook steeds meer eigen regie als gedragsmodel naar voren en deze twee heb ik voor mezelf verbonden tot een wezenlijke levensfilosofie. Toen ik mijn levensfilosofie daadwerkelijk intrinsiek in mezelf had laten beklijven, ging een andere wereld voor mij open, tot aan het RTL-nieuws aan toe. Ik kon het gaan toepassen in mijn werk als bedrijfsarts. Bij eigen regie in het werk is er
sprake van een open en transparante communicatie tussen leidinggevende en medewerker. Een top-down informatiestroom is geen goede basis voor eigen regie. Echte leiders geven complimenten en dat betekent dat de leidinggevende positief zijn medewerkers benadert en het functioneren beoordeelt. Bij voldoende aandacht en communicatie tussen leidinggevende en medewerker zal het functioneren gepaard gaan met een hogere bevlogenheid bij de medewerker en derhalve ook met een verhoging van de productiviteit. Eigen regie wil ook zeggen dat de leidinggevende zijn medewerkers de mogelijkheid geeft middels zelfsturing hun taak uit te voeren. De leidinggevende kan dan vanuit helicopterview het werk van de medewerker monitoren en zo nodig, door stimulerende bejegening, bijsturen. Eigen regie is een gedragsmodel, waarbij aandacht en communicatie centraal staan. Daarbij is het ook belangrijk dat de top van de organisatie een voorbeeldgedrag laat zien aangaande eigen regie. Eigen regie alleen op de werkvloer tot uitvoering brengen is ten ene male een eerste stap tot mislukken van het eigen regiemodel. Eigen regie wil ook zeggen dat de medewerkers mentaal moeten draaien ten aanzien van hun functioneren en de schijn van verworven rechten vanuit de oude ziekmeldingsgedachte. Centraal bij eigen regie staat het arbeidscontract en het blijven zoeken naar mogelijkheden om de overeengekomen arbeidscontracturen te kunnen blijven uitoefenen. Eigen regie betekent ook dat het signaleren van problemen, klachten of fouten gevolgd moet worden door het zelf aangeven van de oplossingen. Eigen regie is een gedragsmodel vanuit een positieve inslag met mogelijkheden en kansen.
Eigen regie in het dagelijkse leven begint met de bewustwording van lichaam en geest. Bewustwording van de mogelijkheden die het lijf en lichaam geven om de dingen te doen die belangrijk zijn in het leven. Bij het ervaren van gezondheidssignalen kan men zichzelf slachtoffer maken van iets wat men is overkomen, maar men kan ook kijken naar de mogelijkheden die er nog wel zijn om door te kunnen gaan met gezond leven. Eigen regie betekent ook dat men de touwtjes van het leven zoveel mogelijk in eigen handen neemt. Dat vraagt een actieve levenshouding met oog voor eigen kansen en mogelijkheden.
Tot slot van mijn lange verhaal: dit verhaal over passie en de valkuilen daarbij heb ik met enthousiasme verteld en met de volle overtuiging, dat ik ergens, wellicht nog diep weg, een snaar heb geraakt bij de lezers. Die overtuiging heb ik, omdat ik na 38 jaar regelmatig de vraag kreeg voorgelegd, waarom ik geen psycholoog of psychiater ben geworden. Omdat ik leven en werk nog steeds heel erg belangrijk vind, ben ik blij als bedrijfsarts mijn steentje aan de maatschappij te hebben bijgedragen en ga ik door als coach voor egotiek en eigen regie. Waarvan acte!
Ingrediënten
Bereiding
